Vrijwillige terminale zorg verlenen is mooi en dankbaar werk

Coördinator Vrijwilligers Terminale Zorg (VTZ) Rianne Hagelaars, van de welzijnsorganisatie SWOP in Pijnacker-Nootdorp, vindt het wel eens jammer dat ‘het hospice Koningshove in aanbouw’ regelmatig aandacht krijgt in de lokale media en dat anderzijds nog steeds heel veel mensen, zelfs professionals, niet afweten van de al 25 jaar bestaande VTZ. Betrokkenen, zoals naasten van overledenen, zeggen vaak achteraf: had ik maar eerder geweten dat ik van deze dienstverlening gebruik kan maken of had kunnen maken.

Geen misverstand: Rianne vindt het een goede zaak dat Pijnacker-Nootdorp een eigen hospice krijgt, een voorziening waar mensen het laatste deel van hun leven in alle rust kunnen beleven. Ze vindt het een toevoeging en aanvulling op de voorzieningen die er al zijn. Tegelijk zegt ze dat nog steeds het overgrote deel van de mensen het liefste thuis sterft.

De Vrijwilligers Terminale Zorg, dat een onderdeel is van Stichting Welzijn en Ondersteuning Pijnacker-Nootdorp (SWOP) beschikt over achttien geschoolde vrijwilligers met doorgaans veel levenservaring op allerlei gebieden. Zij bieden tijd, aandacht en ondersteuning in de laatste levensfase. Zij verrichten geen medische en verpleegkundige handelingen. Kort gezegd gaat het om het ‘er zijn’ en dit kan er bij iedere client anders uit zien.

Rianne Hagelaars is in het gezelschap van twee van de drie vrijwillig coördinatoren, Marjolein Wolthoorn (66) uit Pijnacker en Chris Schoof (68) uit Nootdorp. Marjolein heeft een werkachtergrond bij Justitie, de meeste tijd bij de sector voor TBS-gestelden. Toen ze nog in Den Haag woonde, is ze toevallig in het ‘terminale zorgwerk’ gerold en na haar verhuizing naar Pijnacker is ze ermee doorgegaan, in Den Haag e.o. én in Pijnacker-Nootdorp.
“Ik doe dit werk al zestien jaar. Nog steeds vind ik het heel bijzonder dat ik een mens – wie of waar het ook is – bij kan staan in zijn of haar laatste levensfase. Vaak is het gewoon een kwestie van er zijn, maar je hebt ook heel mooie gesprekken met de stervende en diens naasten. Het is ontzettend mooi en dankbaar werk. Ook al doe je bijna niks, dan nog doe je ertoe.”
De in Nootdorp wonende Zeeuw Chris Schoof heeft als verpleegkundige in het verpleeghuiswezen gewerkt en daar heel veel mensen zien gaan. Na zijn pensionering heeft hij heel even afstand genomen, maar een jaartje geleden is hij met overtuiging aan de slag gegaan bij de VTZ. Heeft eerst de driedaagse cursus gedaan en is daarna zorgend en ook coördinerend aan de slag gegaan.
Ook Chris vindt het prachtig werk. Hij wijst er op dat de VTZ niet alleen bedoeld is voor mensen die thuis wonen, maar ook voor mensen die in Ipse de Bruggen, Veenhage of de Weidevogelhof in de laatste maanden van hun leven zijn beland.

Lastig
“Ik weet uit eigen ervaring dat het voor de zorg in die instellingen vaak lastig is om ons er bij te vragen. Dat voelt voor veel mensen en ook voor zorgmedewerkers in verpleegcentra al snel als zelf tekortschieten, maar dat is echt niet waar. Je hebt daar zo veel verschillende mensen te verzorgen en taken als verzorgende en verplegende, dat je niet altijd de meest optimale zorg kunt verlenen aan iemand die terminaal is. Juist dan kunnen wij dat extra beetje aandacht geven waardoor de persoon in kwestie zich zo rustig en prettig mogelijk voelt.”
Rianne Hagelaars vertelt dat de VTZ steeds op zoek is naar nieuwe vrijwilligers. Er is geen specifieke ‘profielschets’ qua eisen en geschiktheid. Zeker niet qua werkachtergrond en ook niet qua leeftijd en levenservaring. Belangrijke gewenste eigenschappen zijn: invoelingsvermogen, kunnen meebewegen, goed kunnen luisteren, geduld, rust.
Rianne: “Met mensen die zich melden heb ik een kennismakingsgesprek en daarna volgt dan de driedaagse cursus. Gedurende dat traject blijkt of iemand er echt geschikt voor is. Het gebeurt ook dat de persoon zelf tot de conclusie komt dat hij of zij er toch niet voor in de wieg is gelegd. Veel mensen zijn er geschikt voor, maar dat geldt niet voor iedereen.”
Denk niet te snel dat je er niet capabel voor bent, is het advies van Rianne, die meldt dat er de eerstvolgende cursus voor nieuwe vrijwilligers op 28 mei, 4 en 11 juni is. Mensen die belangstelling hebben, kunnen zich melden via de QR-code bij dit verhaal of via een mailtje naar Rianne Hagelaars.
Chris hamert tot slot nog een keer op het verschijnsel dat mensen vinden dat ze tekortschieten of falen, als ze iemand van buitenaf er bij halen om een deel van hun zorgzaamheid over te nemen. Zo hoeven zij het echt niet te zien, vindt hij. “Wij zijn er juist voor om een zodanige bijdrage te leveren, dat de stervende mens optimale aandacht krijgt, zonder dat zijn of haar naasten bij wijze van spreken ook op apegapen komen te liggen, om het een beetje cru te zeggen.”
De VTZ doet alles in nauw overleg met de betrokken mensen. Soms zijn ze er 7 dagen per week een aantal uur per dag, maar het kan ook een paar uur per week zijn, om de naaste(n) even te ontlasten. Die kan/kunnen dan bijvoorbeeld rustig boodschappen gaan doen, of sporten of een paar uur slapen.
De coördinatoren proberen steeds een zo goed mogelijke match te maken tussen de vrijwilliger en de persoon die in de laatste levensfase zit. Dit gebeurt nadat één van de coördinatoren eerst een intakegesprek met cliënt en de naaste(n) in de thuissituatie heeft gevoerd.
Rianne: “Als de cliënt bijvoorbeeld altijd in het onderwijs heeft gewerkt en we hebben een vrijwilliger met onderwijsaffiniteit, dan zullen we die aan elkaar koppelen. Je probeert ook te kijken naar de persoonlijkheid van mensen. Eigenlijk gaat het koppelen gelukkig altijd goed’’.

Kijk verder op de site van de SWOP: www.swop.nl/vtz. Daar vind je ook een mooi interview met een vrijwilliger die zegt: “Ik dring me niet op. De persoon die in de laatste levensfase is, bepaalt wat ik doe. De een wil even in bed wegzakken terwijl ik met een haakwerkje bezig ben. De ander wil een fotoboek doorbladeren. En weer een ander wil een diepgaand gesprek over leven en dood, zoals een vrouw die er met haar man niet over kon praten, omdat hij er zo verdrietig van werd.”
Dus iedere situatie en iedere mens is weer anders en dat maakt dit werk juist ook zo boeiend en bijzonder!
Rust brengen in de laatste levensfase… iets voor jou? Meld je dan, als je kan deelnemen aan de driedaagse cursus op 28 mei, 4 en 11 juni, aan als vrijwilliger bij Rianne Hagelaars.

Bel of mail Rianne Hagelaars of maak gebruik van bijgaande QR-code.
015-3699699 of via info@swop.nl.